El Camino del Cid – toeristisch goudhaantje?
Iets boven Burgos ligt het dorp Vivar del Cid. Het is de geboorteplaats van “Rodrigo Diaz, El Cid, die behoort tot de grootste Spaanse helden. Tijdens de reconquista vocht hij zich van Burgos naar Valencia, de stad die hij uiteindelijk op de Moren wist te heroveren. ” Er loopt een fietsroute van dit dorp tot aan Valencia, aan de Middellandse Zee, die passeert langs alle plaatsen die bezongen worden in het in Spanje alomgekende El cantar de mio Cid , een heldendicht dat Rodrigo eert voor zijn moed en strategisch vernuft. Het is verplichte kost voor alle Spaanse schoolkinderen. Misschien kan je het vergelijken met Reynaert de Vos, qua status. Inhoudelijk reconstrueert het vrij nauwkeurig de veldtochten en de politieke beslommeringen van de vechtjas en komen er geen pratende dieren aan te pas. Dit oude gedicht fungeert dus als het skelet voor een fietsreis door het oude land dat bezaaid ligt met kastelen, oude dorpjes en kerkjes en kilometers lege wegen.
Er is veel geschreven over die historie, en ook de fietstocht zelf is goed gedocumenteerd. Onder meer door Clemens Sweerman en Bert Sitters in het Nederlands. De laatste jaren is er de voortreffelijk uitgebouwde website https://en.caminodelcid.org/ die alle varianten voor alle types van fiets- wandel en autotochten in kaart brengt. Dit moet geenszins doen vrezen dat de route druk bereden is overigens.
Een aantal provincies (Burgos, Soria, Guadalajara, Saragossa, Teruel, Castellón, Valencia and Alicante) verenigde zich in 2002 in een consortium om de route en de streek te promoten. Toen al voorvoelden zij wellicht dat toerisme een schaarse troef kan zijn voor streken die het niet zo makkelijk hebben. Er is redelijk wat geïnvesteerd in een goede website, bewegwijzering, promotie voor lokale ondernemers en ondersteuning voor de fietsers. Toerisme is voor Spanje niet onbelangrijk (understatement!): 20% van alle overnachtingen door toeristen in Europa gebeuren in Spanje, aldus Eurostat. Toerisme draagt voor 11% bij aan het GDP, sommigen zeggen 16%, en realiseert 13% van de tewerkstelling. Die cijfers liggen nergens in Europa zo hoog en ze geven een indicatie van het aandeel van toerisme in de Spaanse economie. Belangrijk nog om weten: de helft van deze omzet komt van binnenlandse reizen door Spanjaarden zelf. Interessant ook: slechts twee landen verdienen meer aan buitenlandse bezoekers: Frankrijk en de V.S. De cijfers voor 2018 lijken al deze trens nog te bevestigen.
Toerisme is al lang belangrijk voor het land. Zelfs onder Franco werd het gebruikt als een middel om de wat slabbakkende economie er bovenop te krijgen. De impact van toerisme, en de komst van Europeanen met meer liberale opvattingen zou politieke gevolgen gehad hebben en de geesten van de Spanjaarden wel eens kunnen beïnvloed hebben. “Franco’s promotion of tourism exemplifies the way that Spain’s government believed it could advance economic liberalization without challenging its conservative social and cultural basis. Unfortunately for Franco and his ideology, it seems that this assumption was incorrect. “, aldus Alexandra Lawrence in een boeiend eindwerk. Wat er ook zij van het emanciperend vermogen van de toerist, de boom turistico zou de toon zetten voor decennia van toeristisch beleid, dat tot op de dag van vandaag succesvol is. In economische termen dan toch. We kunnen ons wat vragen stellen bij de impact ervan op de kuststreek en zijn bewoners. Die zullen we op deze tocht echter niet snel te zien krijgen. De Camino del Cid doorkruist het binnenland, de barre hoogvlakte. Deze setting maakt dat de route wellicht nooit een goudhaantje zal worden, en de economische impact schat ik eerder klein in. Maar misschien helpen alle beetjes, al was het maar omdat de passant kan getuigen van de schoonheid en het bestaan van dit lege binnenland.
Ik neem de route als leidraad voor mijn eigen ommetje. Ik ben minder gebeten door de geschiedenis van El Cid als door het verlangen de inwoners te ontmoeten van dit enorme stuk land dat zich tussen Burgos en Valencia uitstrekt. De kortste afstand tussen de twee steden is 550 kilometer, de fietsroute die ik wil maken zal bijna duizend kilometer worden.
